International Lutosławski Youth Orchestra

Wielkie dzieła sztuki powstają z połączenia posłuszeństwa i wolności – powiedziała kiedyś legendarna mentorka muzyków Nadia Boulanger. Istotnie, niezwykła relacja między mistrzem a uczniem to jedna z najważniejszych więzi w muzyce klasycznej i to właśnie ona jestem tematem tego koncertu. To z klasy kompozycji Rimskiego-Korsakowa wyszli zarówno Sergei Rachmaninow jak i Witold Maliszewski, ten ostatni zaś stał się później mistrzem jednego z największych polskich twórców XX wieku – Witolda Lutosławskiego. Od słynnych Tańców symfonicznych Rachmaninowa, poprzez wirtuozowską Fantazję kujawską na fortepian i orkiestrę Maliszewskiego po Małą suitę Lutosławskiego – wszystkie te utwory łączy także temat tańca, który każdy z nich eksploruje w zupełnie odmienny sposób.

Tańce symfoniczne były ostatnim ważnym dziełem orkiestrowym Rachmaninowa, a także jednym z jego najsłynniejszych utworów. Skomponował je w 1940 roku w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 1917 roku znalazł schronienie przed Rosją ogarniętą rewolucją bolszewicką. Utwór wykonała po raz pierwszy przez Orkiestrę Filadelfijską pod batutą Eugene'a Normandego w styczniu 1941 roku. Niektórzy krytycy twierdzili, że Tańce symfoniczne posiadają wyraźny „element rosyjski”, ale silny rytm utworu, jego zaraźliwa energia i optymistyczny nastrój tej muzyki przypominają bardziej Strawińskiego lub Prokofiewa niż smutną nostalgię tak charakterystyczną dla wielu dzieł Rachmaninowa. Do tego stopnia, że ​​niektórzy opisują Tańce symfoniczne jako najbardziej „amerykański” utwór, jaki kiedykolwiek wyszedł spod ręki Rachmaninowa.
Fragment Tańców symfonicznych Rachmaninowa w interpretacji Orkiestry Filharmonii Berlińskiej pod batutą Kirilla Petrenki:

Mała suita należy do najpopularniejszych utworów Lutosławskiego, ale także do tych, które wpłynęły na powstanie jego kultowego Koncertu na orkiestrę. Niektórzy krytycy twierdzili nawet, że Koncert na orkiestrę jest w rzeczywistości Małą Suitą podniesioną do dziesiątej potęgi. Pierwsza wersja Małej suity była przeznaczona na orkiestrę kameralną, a Lutosławski ukończył ją w 1950 roku. Utwór został zamówiony przez orkiestrę wykonującą muzykę popularną, ale zwrócił uwagę Grzegorza Fitelberga – jednego z najsłynniejszych polskich dyrygentów tamtych czasów. Był on tak zachwycony utworem, że szybko zamówił nową wersję Małej suity tym razem przeznaczoną na orkiestrę symfoniczną. Osobiście dyrygował premierą utworu rok później (w 1951 roku) podczas koncertu inaugurującego Festiwal Muzyki Polskiej. Muzycznie rzecz ujmując,Mała suita jest niekonwencjonalną, mistrzowską w swoim rodzaju, a jednocześnie prostą stylizacją polskiego folkloru. Utwór jest natychmiast rozpoznawalny dzięki swej zaraźliwej energii i był jednym z najczęściej wykonywanych w Polsce lat 50. Wykorzystane w nim melodie pochodzą ponoć z wsi Machowa, godzinę jazdy na wschód od Krakowa.
Mała suita Lutosławskiego, wykonawcy: “Nadiia” Ukraińska Orkiestra Symfoniczna, Jurek Dybał – dyrygent

Witold Maliszewski – student samego Rimskiego-Korsakowa, a następnie nauczyciel Witolda Lutosławskiego – Maliszewski należy do grona polskich kompozytorów, których twórczość przeżywa obecnie swój zasłużony renesans. Urodził się 20 sierpnia 1873 roku, zmarł 18 sierpnia 1939 w Warszawie. Był założycielem i dyrektorem Konserwatorium w Odessie (Ukraina), działalność pedagogiczną kontynuował następnie w Warszawie, gdzie w 1927 pełnił także funkcję przewodniczącego jury Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Za dokończenie VII Symfonii Schuberta, otrzymał I nagrodę na bardzo prestiżowym konkursie kompozytorskim w Genewie. Jako kompozytor czerpał inspirację z dzieł rosyjskich neoromantyków, zwłaszcza swego mistrza – Rimskiego-Korsakowa, ale także Głazunowa. Napisał m.in. 5 znakomitych symfonii, 3 kwartety smyczkowe, balety Boruta i Syrena czy Requiem, a także Koncert fortepianowy oraz Fantazję kujawską na fortepian i orkiestrę, która zabrzmi tego wieczoru z Aleksandrą Świgut w roli solistki. To niezwykły utwór, który łączy elementy fantazji, suity i koncertu, będący artystycznym ucieleśnieniem wiodących idei swojej epoki. Maliszewski symbolicznie nawiązuje do słowiańskich korzeni polskiej muzyki, co jest również widoczne w programowym odwołaniu do Kujaw – najstarszego historycznie regionu Polski. Znajdziemy tu rytmy polskich tańców ludowych (polonez, kujawiak, mazur).

“To niesamowite, że tak może brzmieć orkiestra młodzieżowa” – pisała po berlińskim występie International Lutosławski Youth Orchestra krytyczka Tagespiegel. Orkiestra znana jest interpretacji pełnych niezwykłej młodzieńczej energii. To jedna z zaledwie kilku międzynarodowych orkiestr młodzieżowych w Europie. Zespół tworzą najzdolniejsi młodzi muzycy klasyczni z całego świata, wyłonieni podczas corocznych przesłuchań spośród setek zgłoszeń. ILYO gra nieprzerwanie od 2013 roku. Występowała na tak prestiżowych scenach jak chociażby: berliński Konzerthaus (2022) podczas festiwalu Young Euro Classic (koncert ten retransmitowało w całości radio Desutschlandfunk Kultur), Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu (2023) czy Europejskie Centrum Muzyki im. Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach (2024), wszędzie nagradzana entuzjastycznymi brawami i uznaniem krytyki.W tym roku, poza Filharmonią w Szczecinie, ILYO gościć będzie w prestiżowej wielkiej sali Gewandhausu w Lipsku. Zespół poprowadzi maestro Przemysław Neumann – dyrektor i główny dyrygent Filharmonii w Szczecinie, która jest organizatorką projektu. W roli solistki usłyszymy zaś Aleksandrę Świgut – jedną z najbardziej utalentowanych polskich pianistek, laureatkę prestiżowych konkursów pianistycznych m.in. Konkursu Griega w Bergen oraz Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego na Instrumentach Historycznych.

Krótki reportaż o International Lutosławski Youth Orchestra: